Portugal is een van de landen in de eurozone waar immigranten het meest bijdragen aan het terugdringen van de kosten van de vergrijzing, en toch is er een begrotingsaanpassing van 2,9 procentpunt van het bbp nodig om de houdbaarheid van de overheidsfinanciën te garanderen.

Deze conclusie komt uit de studie "The Costs of Building Walls: Immigration and the Budgetary Burden of Aging in Europe", gepubliceerd door Jornal de Negócios, waaruit blijkt dat in een extreem scenario van geen immigratie de belastingdruk zou moeten worden verhoogd tot 43% van het BBP.

Buitenlandse werknemers in Portugal leveren een aanzienlijke nettobijdrage aan de sociale zekerheid. In 2023 werd een piek bereikt: de sociale bijdragen van immigranten in Portugal bedroegen toen €2,677 miljard, terwijl de ontvangen sociale uitkeringen €484 miljoen bedroegen. In 2024 waren deze bijdragen goed voor 2,2 miljard euro voor de sociale zekerheid en ontvingen buitenlandse werknemers 380 miljoen euro aan sociale uitkeringen.

Toen de nieuwe vreemdelingenwet werd goedgekeurd, lieten de cijfers het gewicht van de immigrantenpopulatie in de beroepsbevolking van het land zien. Maar de studie van twee economen van Nova SBE en een econoom van de Universiteit van Stockholm - Instituut voor Internationale Economische Studies(IIES) gaat verder en beoordeelt het belang op lange termijn voor de overheidsfinanciën, in het bijzonder voor het betalen van de zogenaamde "kosten van de vergrijzing".

Kosten van vergrijzing

"Vergrijzing vormt een grote uitdaging voor ontwikkelde economieën, vooral in Europa. In de afgelopen decennia is het aandeel mensen in de werkende leeftijd in de bevolking gedaald, terwijl de vruchtbaarheidscijfers dalen en de levensverwachting blijft stijgen," waarschuwen economen Tiago Bernardino, Francesco Franco en Luís Teles Morais.

Deze trend vormt een belasting voor de overheidsfinanciën, aangezien de belasting- en socialezekerheidsbijdragen dalen naarmate het aandeel van de bevolking in de werkende leeftijd afneemt. Tegelijkertijd stijgen de overheidsuitgaven, voornamelijk voor pensioenen en gezondheidszorg.

Volgens schattingen van het Nationaal Instituut voor de Statistiek(INE) zal Portugal in 2057 geen tien miljoen inwoners meer hebben. Tegen 2100 zal het land verder inwonertal verliezen en nog slechts 8,3 miljoen inwoners tellen, tegenover de huidige 10,7 miljoen. In een scenario waarin Portugal geen immigranten meer ontvangt, zal de bevolking dalen tot 5,99 miljoen. De situatie zou zelfs nog ernstiger kunnen worden gezien de dalende vruchtbaarheidscijfers en de aanhoudend zeer lage migratie, waarbij de inwonende bevolking in Portugal mogelijk 5,4 miljoen zal bedragen in 2100.

Gezien dit scenario waarschuwen de economen Tiago Bernardino, Francesco Franco en Luís Teles Morais voor het belang van de bijdrage van immigranten aan het verzachten van de kosten van de vergrijzing. "Portugal en Slovenië zijn de landen die het meest profiteren van nettomigratie, in tegenstelling tot Luxemburg of Litouwen, waar de huidige migratie heeft bijgedragen aan een grotere stijging van de belasting op het herstel van het begrotingsevenwicht. De verschillende effecten van migratie in de verschillende landen zijn een gevolg van de afnemende opbrengsten van migratie," benadrukken ze.

Bijdrage van immigranten

"Portugal blijkt een van de landen in de eurozone te zijn waar immigranten het meest bijdragen aan het verlagen van de kosten van de vergrijzing. En het is een van de weinige landen, rekening houdend met een 30-jarige werknemer die tot het einde van zijn [actieve] leven blijft, waar de netto bijdrage van de immigrant hoger is dan die van een gemiddelde nationale werknemer," legt Tiago Bernardino uit in een verklaring aan Now.

De econoom legde ook uit aan Jornal de Negócios dat "in het basisscenario, om het begrotingsevenwicht te herstellen in het licht van de geschatte vergrijzing, de nettobijdrage van de gemiddelde 30-jarige autochtone belastingbetaler zou moeten stijgen met 631 euro per jaar," maar "zonder immigratie stijgt dit cijfer tot 1.700 euro per jaar." Met andere woorden, arbeidsimmigranten zorgen voor een lagere belastingdruk op de eigen staatsburgers.

Dat wil zeggen, in een basisscenario waarin de instroom van immigranten 0,5% blijft tot 2100. Om de houdbaarheid van de overheidsfinanciën met het oog op de vergrijzing te garanderen, is een extra budgettaire aanpassing van 2,9 procentpunten van het bbp nodig, maar in het scenario zonder immigratie stijgt de budgettaire inspanning tot 10,8 procentpunten van het bbp, dat wil zeggen van de belastingdruk.